Reumatyzm – temat rzeka.
Reumatyzm, ze słowem tym spotkaliście się pewnie nie raz. Najczęściej kojarzymy je ze stawami i ich zwyrodnieniami. Jest to natomiast potoczne określenie i na chwilę obecną obejmuje około 200 różnych schorzeń! Wszystkie te choroby charakteryzują się przewlekłymi zmianami zapalnymi w obrębie tkanki łącznej.
W celu ich usystematyzowania w 1983 roku American Reumatissm Accociacion, stworzyło podział na 10 głównych grup (wg symptomów), w których znajdują się konkretne choroby:
1. Układowe choroby tkanki łącznej (obejmuje m.in. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty, martwicze zapalenia naczyń i inne choroby).
2. Zapalenia stawów z towarzyszącym zapaleniem kręgosłupa (obejmuje m.in. zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa, Łuszczycowe zapalenie stawów i inne).
3. Choroba zwyrodnieniowa stawów (pierwotna i wtórna).
4. Zapalenia stawów, zapalenie pochewek ścięgien i kaletek maziowych towarzyszące zakażeniom.
5. Choroby stawów towarzyszące chorobom metabolicznym i dokrewnym ( m.in. postępujące kostniejące zapalenie mięśni).
6. Nowotwory (m.in. pierwotne stawów, przerzutowe, białaczki, chłoniaki i inne).
7. Zaburzenia nerwowo-naczyniowe (m.in. zespół cieśni kanału rdzeniowego).
8. Choroby kości i chrząstek (m.in. osteoporoza, osteomalacja, zapalenia kości, szpiki i inne).
9. Zmiany pozastawowe (m.in. zmiany w krążkach międzykręgowych, zapalenia powięzi, torbiele).
10. Różne zaburzenia (różne zaburzenia z towarzyszącymi objawami stawowymi tj. urazy, czy zaburzenia wewnętrzne stawu i inne).
Wymienione jednostki chorobowe, to jedynie nieliczne przykłady.
My w poniższym artykule skupimy się na jednym z powyższych schorzeń, z którym najczęściej utożsamiamy słowo reumatyzm – Reumatoidalne Zapalenie Stawów (tzw RZS, czy gościec).
Co to za choroba?
Reumatoidalne Zapalenie Stawów jest chorobą układową tkanki łącznej (dawniej artretyzm, gościec), atakującą stawy, jak i również charakteryzującą się zmianami pozastawowymi (atakując narządy). Jest to choroba o charakterze zapalnym, cechująca się symetrycznymi zapaleniami stawów, bólem, sztywnością, obrzękiem stawów, z czasem prowadząca do zniekształceń, destrukcji i upośledzenia funkcji stawów. W przebiegu choroby można zauważyć okresy remisji i zaostrzenia. Wczesna diagnoza i zastosowanie leczenia może skutecznie zahamować postęp choroby oraz zapobiec powikłaniom z nią związanym.
Według badań określa się, że wśród mieszkańców Europy oraz USA choruje na nią 0,5-2% społeczeństwa powyżej 15 roku życia. W Polsce na RZS choruje około 0,3-1,5% populacji (około 350 tysięcy Polaków), co roku odnotowuje się około 8-16 tysięcy nowych przypadków.
Zachorowalność kobiet jest 3x większa niż w przypadku mężczyzn (wiąże się to ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety, związanymi chociażby z okresem ciąży, czy menopauzą). Na RZS mogą zachorować również młodzi ludzie, natomiast najczęściej dotyczy ona osób między 35 a 50 rokiem życia.
Przebieg choroby
Zazwyczaj choroba zajmuje stawy mniej obciążone (palce, nadgarstki, łokcie). Proces zapalny rozpoczyna się od błony maziowej w stawie, która ulega pogrubieniu, przerostowi i obrzękowi. Niszczone zostają również przylegające struktury (tj. więzadła, chrząstki, ścięgna i kości). Zmiany te można zaobserwować podczas badania USG. Następnie we wspomnianej wcześniej błonie maziowej powstają nacieki limfocytów (białe krwinki) i komórek plazmatycznych (komórki układu immunologicznego mające na celu produkcję i wydzielanie przeciwciał). Wszystko to, prowadzi do zniekształceń stawu, bólu i ograniczenia ruchomości. Poprzez zmniejszenie ruchomości stawu dochodzi do osłabienia i zaniku okolicznych mięśni.
Przyczyny
Niestety, przyczyny powstawania choroby, nie są do końca znane. Czynników mogących powodować rozwój choroby jest wiele. Do najważniejszych z nich, zalicza się:
- obciążenia dziedziczne (istnieje predyspozycja do zachorowania na RZS u osób spokrewnionych, ryzyko w tym przypadku jest 2-5 razy większe),
- nieprawidłowa praca układu immunologicznego (tzn. błędne rozpoznawanie własnych tkanek jako „intruza” i produkowanie przeciwciał, mających na celu ich niszczenie),
- płeć (3 razy częstsza zachorowalność kobiet),
- zakażenia (podejrzewa się, że niektóre zakażenia bakteryjne lub wirusowe mogą sprzyjać rozwojowi RZS),
- stres,
- palenie papierosów.
Objawy
Pierwsze objawy są bardzo ogólne, przypominające grypę: osłabienie, stan podgorączkowy, wzmożone pocenie się, zmniejszenie łaknienia, bóle stawowe. Mogą również wystąpić: mrowie, drętwienie okolic stawów, ich rozgrzanie, czy nadwrażliwość na zimno.
Najczęściej choroba atakuje małe stawy, np. stawy palców, czy dłoni, zdarza się natomiast czasami, że zaatakowany zostanie większy staw – biodrowy, czy na przykład kolanowy.
Późniejszymi objawami są:
– ból i sztywność stawów (po długim bezruchu, po nocy),
– znaczne ograniczenia ruchomości,
– obrzęk,
– deformacja stawów,
– dyskomfort przy ucisku.
Tak jak wcześniej zostało wspomniane, choroba atakuje również poza stawami. Najczęściej obserwujemy:
- powstawanie guzków reumatoidalnych (tworzące się pod skórą w okolicy stawów, mogą również powstawać w narządach wewnętrznych),
- zaburzenia w obszarze układ krążenia tj. miażdżyca (procesy zapalne przyspieszają jej rozwój), serce (choroba niedokrwienna, zawał mięśnia sercowego etc.), zapalenie naczyń,
- zaburzenia pracy układu oddechowego (zapalenia powodujące suchy kaszel, ucisk w klatce piersiowej, czy duszności),
osteoporozę, - zaburzenia pracy układu nerwowego (m.in. zespół cieśni nadgarstka),
- problemy z widzeniem (suchość oka, problemy z widzeniem),
- anemię, zaburzenia ilości limfocytów, zwiększenie liczby płytek krwi.
Leczenie i zapobieganie
Ważne jest, aby nie bagatelizować pierwszych objawów i nie odkładać wizyty lekarskiej na później. Im wcześniejsza reakcja i diagnoza, tym dłużej organizm będzie funkcjonował poprawnie! Diagnoza opiera się na badaniach laboratoryjnych oraz obrazowych.
Podstawą leczenia, jest leczenie farmakologiczne, ale niezwykle ważna jest również rehabilitacja, w tym fizykoterapia (ultradźwięki, balneoterapia, czy masaże) oraz ćwiczenia we własnym zakresie. Niezwykle cenione są zabiegi wykorzystujące siarkę oraz borowinę, również możliwe do wykonania w zaciszu domowym podczas codziennej kąpieli.
Nieruchomość stawów doprowadza do osłabienia siły mięśniowej. Niestety częstym błędem leczonych, jest zaniechanie ćwiczeń ze względu na ból towarzyszący przy RZS. Oczywiście należy w pewnym stopniu oszczędzić stawy objęte chorobą, natomiast nie rezygnując całkowicie z ruchu. Aktywność fizyczna, poprawia ukrwienie, zwiększa zakres ruchu, wzmacnia mięśnie, jak i również poprawia ogólną wydolność organizmu. Dlatego kinezyterapia, ma ogromne znaczenie w leczeniu RZS.
Niezwykle ważna jest również dieta. Udowodniono, że dieta bogata w kwasy omega-3, pomaga zmniejszyć sztywność stawów. Kwasy nienasycone mają również działanie przeciwzapalne. Należy również dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała, nie doprowadzać do nadwagi i otyłości (obciążenie stawów i pozostałych układów w ciele człowieka), jak i również niedowagi (osłabienie organizmu). Należy pamiętać żeby dieta była zrównoważona i dostarczała do organizmu potrzebne składniki odżywcze (m.in. wapnia) oraz witaminy (m.in. wit D, czy K)
Obecnie całkowite wyleczenie RZS praktycznie się nie zdarza. Obecnie dostępne metody, spowalniają rozwój choroby umożliwiając normalne funkcjonowanie. Niestety choroba ta, z czasem postępuje.
Podsumowując, przygotowaliśmy 9 rad dla osób zmagających się z Reumatoidalnym Zapaleniem Stawów:
- Ruch to zdrowie! Oczywiście kierując się zdrowym rozsądkiem, nie dopuszczając do przeciążenia stawów, ćwicz systematycznie. Aktywność fizyczna, widocznie spowalnia rozwój choroby.
- Pamiętaj o symetrii! Równomiernie rozkładaj obciążenie podczas codziennego funkcjonowania (siedzenia, stania, chodzenia).
- Dieta! Pamiętaj o prawidłowym odżywieniu organizmu. Spożywaj żywność jak najmniej przetworzoną. Postaw na warzywa i owoce (zawierające przeciwutleniacze, które eliminują wolne rodniki nasilające stan zapalny). Wzbogać dietę o kwasy omega-3, które przyczyniają się do zmniejszenia stanu zapalnego, unikaj natomiast nasyconych kwasów, powodujących nasilenie objawów występujących w tłuszczach zwierzęcych.
- Wystrzegaj się wahań wagi, które nie sprzyjają nie tylko aparatowi ruchu, ale i wszystkim układom naszego organizmu.
- Unikaj zimna i wilgoci.
- Doceń właściwości borowiny i siarki! Śmiało okłady borowinowe, czy kąpiele możesz stosować w domowym zaciszu (polecamy kosmetyki uzdrowiskowe z Buska Zdroju – Sulphur).
- Zadbaj o swoją odporność! Częste infekcje zaostrzają objawy choroby.
- Śpij dobrze! Dobry sen regeneruje organizm, dzięki czemu mamy dobre samopoczucie, czy wzmacniamy układ odpornościowy.
- Zachowaj harmonię! Pamiętaj o równowadze między aktywnością fizyczną i wysiłkiem a zasłużonym wypoczynkiem.
- Systematycznie korzystaj z masaży!
